Η φαρμακογονιδιωματική στο φαινόμενο nocebo
Abstract
Το φαινόμενο nocebo στην κλινική πράξη περιγράφει τις δυσμενείς παρενέργειες που δύναται να εμφανίσει ο ασθενής, λαμβάνοντας μια ανενεργή θεραπεία. Πιο συγκεκριμένα, παρότι ο όρος βρίσκει και μία ευρύτερη χρήση, περιγράφοντας οποιοδήποτε αβλαβές ερέθισμα, το οποίο ενδέχεται να προκαλέσει επιβλαβή απόκριση, εντούτοις συνδέει το ψυχολογικό προφίλ και το περιβάλλον του ασθενούς με την απόκρισή του σε μία θεραπεία. Με τον τρόπο αυτό υπογραμμίζεται και η επίδραση της επαγωγικής ταύτισης (conditioning) στην απόκριση σε ένα φαρμακευτικό σχήμα. Στις μέρες μας γίνονται προσπάθειες συσχέτισης της απόκρισης nocebo με τη φαρμακογονιδιωματική, μέσω αντίστοιχων μελετών. Τα υπάρχοντα δεδομένα αναδεικνύουν γονίδια σχετιζόμενα με νευροδιαβιβαστικά μονοπάτια όπως το COMT, που είναι υπεύθυνο για τον ενζυμικό μεταβολισμό των κατεχολαμινών. Παράλληλα γίνεται λόγος για δράση μέσω του ΚΝΣ, με την ενεργοποίηση της χοληκυστοκινίνης (CCK) των προ-αλγαισθητικών μονοπατιών του PAG, καθώς και την ενεργοποίηση νευροδιαβιβαστικών ενδογενών μ-οπιοειδών μονοπατιών, για αύξηση ή μείωση του πόνου αντίστοιχα. Τέλος επισημαίνεται και η σχέση μεταξύ της υπερδραστηριότητας του άξονα HPA και της υπεραλγησίας. Ωστόσο, η πραγματοποίηση μεγάλων κλινικών μελετών, που να στοχεύουν στην περεταίρω ανάλυση των προαναφερθέντων, βρίσκει αντίθετη μία σημαντική μερίδα της επιστημονικής κοινότητας. Με πρώτο μέλημα την ευημερία των ασθενών, θεωρείται αναγκαίος ο αυστηρός προσδιορισμός κατευθυντηρίων γραμμών, ώστε οι εν λόγω μελέτες να παραμένουν εντός ηθικών πλαισίων. Καταληκτικά, αναγνωρίζοντας την επιρροή του φαινομένου nocebo στις κλινικές μελέτες, προτείνεται περαιτέρω ενασχόληση για τον καλύτερο συσχετισμό του με την φαρμακογονιδιωματική.
References
2. Häuser W, Hansen E. Nocebo Phenomena in Medicine| Dtsch Arztebl Int 2012; 109(26):459–65
3. Zis P, Mitsikostas D. Nocebo Responses in Brain Diseases: A Systematic Review of the Current Literature, Luana Colloca(ed), International Review of Neurobiology (139): 443-462
4. Pozgain I, Pozgain Z. PLACEBO AND NOCEBO EFFECT: A MINI-REVIEW, Psychiatria Danubina, 2014; 26(2):100-107
5. Crijns T, Teunis T. Psychologic Factors Do Not Affect Placebo Responses After Upper Extremity Injections: A Randomized Trial, Clin Orthop Relat Res 2018; 476:2219-2228
6. Webster R, Weinman J. Ethical issues surrounding the study of nocebo effects: Recommendations for deceptive research, British Journal of Health Psychology, 2018; 23:775–781
7. Hall K, Loscalzo J. Genetics and the placebo effect: the placebome, Trends Mol Med. 2015; 21(5):285-94.
8. Benson Η. The Nocebo Effect: History and Physiology, PREVENTIVE MEDICINE, 1997; 26:612–615
9. Pouillon L, Socha M, Demore B, et al. The nocebo effect: a clinical challenge in the era of biosimilars, Expert Review of Clinical Immunology, 2018; 14:739-749
10. Planes S, Villier C.The nocebo effect of drugs, Pharma Res Per, 2016; 4(2): e00208
11. Frisaldi E, Shaibani A. Placebo responders and nonresponders: what’s new, Pain management 2018;8(6):405-408
12. Data-Franco J, Berk M. The nocebo effect: A clinicians guide, Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 2012; 47(7):617 –623
13. Evers A, Colloca L, Blease C, et al. Implications of Placebo and Nocebo Effects for Clinical Practice: Expert Consensus, Psychother Psychosom, 2018; 87 (4): 204-210
14. Colloca L, Grillon C .Understanding Placebo and Nocebo Responses for Pain Management, Curr Pain Headache Rep, 2014; 18:419-426
15. Webster R, Weinman J. Ethical issues surrounding the study of nocebo effects: Recommendations for deceptive research, British Journal of Health Psychology, 2018; 23: 775–781
16. Colloca L, Miller F. The nocebo effect and its relevance for clinical practice, Psychosom Med, 2011; 73 (7): 598-603
17. Haga S, Warner L, O’Daniel J. The Potential of a Placebo/Nocebo Effect in Pharmacogenetics, Public Health Genomics 2009; 12:158–162
18. Bräscher A, Raymaekers K. Are Media Reports Able to Cause Somatic Symptoms Attributed to WiFi Radiation? An Experimental Test of the Negative Expectation Hypothesis, Environ Res, 2017; 156:265-271
19. Biesiekierski J, Newnham E, Irving P et al, Gluten causes gastrointestinal symptoms in subjects without celiac disease: a double-blind randomized placebo-controlled trial, Am. J Gastroenterol. 2011; 106:508–514
